PROGRAM ZA EFIKASNO SMANJENJE I UPRAVLJANJE SA IDENTIFIKOVANIM RIZIKOM OD PRANJA NOVCA I FINANSIRANJA TERORIZMA

I Ciljevi, obim i način rada sistema za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma

• Programom su definisane organizacione, materijalno-tehničke i druge mjere i radnje koje „Bingo trade“ doo sprovodi u cilju efikasnog smanjenja i upravljanja sa identifikovanim rizikom od pranja novca i drugih prihoda od kažnjivih djela kao i finansiranja terorizma.
• Nosioci procesa implementacije programa su:

• Odjeljenje za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma
• Odjeljenje za finansije
• Odjeljenje operacije I
• Odjeljenje tehnika
  • Program sadrži materijalno-tehničke uslove, procedure i odredbe koje se moraju sprovesti u poslovnim prostorijama „Bingo trade“ doo a u cilju sprečavanja aktivnosti pranja novca i drugih prihoda od kažnjivih djela kao i finansiranja terorizma, odnosno:
• Organizacionu strukturu subjekta, položaj ovlašćenog lica i njegovog zamjenika u organizacionoj strukturi
• Podatke o ovlašćenom licu i njegovom zamjeniku
• Ovlašćenja i odgovornosti ovlašćenog lica i njegovog zamjenika
• Ovlašćenja i odgovornosti svih zaposlenih u subjektu koji učestvuju u sprovođenju odredbi zakona i podzakonskih akata donijetih na osnovu zakona
• Zaključke iz sprovedene procjene rizika i načina upravljanja rizikom od pranja novca i finansiranja terorizma
• Mjere koje se odnose na pažnju klijenata i prihvatljivost klijenata
• Način prepoznavanja neobičnih transakcija i sumnjivih transakcija pranja novca i finansiranja terorizma
• Način uvođenja internog mehanizma za blagovremeno i adekvatno informisanje
• Način vođenja podataka i dokumenata
• Način dostavljanja izvještaja Upravi
• Plan kontinuirane obuke zaposlenih u subjektu iz oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma koji predviđa održavanje najmanje dvije obuke u toku godine
• Procedura i plan za sprovođenje unutrašnje kontrole za sprovođenje mjera i aktivnosti za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma.

Opšte odredbe

Ovim Programom su definisana pravila, procedure i smjernice za primjenu mjera i aktivnosti za efikasno smanjenje i upravljanje identifikovanim rizikom od pranja novca i finansiranja terorizma kao i organizaciju i kontrolu njihove primjene.

Definicije

Određeni termini koji se koriste u ovom Programu imaće slijedeća značenja:

1. Pranje novca (u daljem tekstu pranje novca) jesu radnje koje su predviđene kao krivično djelo pranje novca i druge imovinske koristi stečene krivičnim djelom a određene su Krivičnim zakonikom.
2. Finansiranje terorizma jesu radnje koje su Krivičnim zakonikom predviđene kao krivično djelo finansiranje terorizma.
3. Prihod od krivičnog djela je svaka imovina ili korist stečena ili primljena, direktno ili indirektno. Izvršenjem krivičnog djela. Imovina stečena krivičnim djelom obuhvata i imovinsku korist ostvarenu krivičnim djelom u inostranstvu, pod uslovom da je u vrijeme izvršenja bila predviđena kao krivično djelo, kako po zakonima države u kojoj je izvršena, tako i po zakonima Bosne i Hercegovine, odnosno Republike Srpske.
4. Povezano krivično djelo je krivično djelom kojim se ostvaruje imovinska korist koja može biti predmet izvršenja krivičnog djela pranja novca.
5. Imovina je novac ili drugi instrumenti plaćanja, hartije od vrijednosti, depoziti, druga svojina bilo koje vrste, materijalna ili nematerijalna, pokretna ili nepokretna, bez obzira na način sticanja, kao i druga prava na stvarima, potraživanjima, pravnim ispravama u bilo kom obliku, uključujući pisani ili elektronski oblik, koji dokazuje vlasništvo nad imovinom ili interes/udio u toj imovini.
6. Klijent je svako pravno ili fizičko lice koje je zasnovalo poslovni odnos i/ili je registrovano od strane lica koje obavlja poslove ulaganja, kreditiranja, zamjene, prenosa i druge transakcije sa gotovinom ili učestvuje u rješavanju pravnih stvari koje imaju za cilj sticanje novca ili imovine i druge vrste posjedovanja novca ili imovine.
7. Igre na sreću su igre na sreću u skladu sa Zakonom o igrama na sreću Republike Srpske
8. Gotov novac su novčanice i kovani novac koji se, na osnovu zakona, nalaze u opticaju u Bosni i Hercegovni ili stranoj državi.
9. Elektronski novac je gotovina u skladu sa Zakonom o unutrašnjem platnom prometu Republike Srpske.
10. Program je dokument subjekta kojim se utvrđuju pravila, procedure i upustva za primjenu mjera i aktivnosti za sprečavanje pranja novca i finansiranje terorizma.
11. Fizički prenosiva sredstva plaćanja su putnički čekovi, mjenice, novčane doznake i druga fizički prenosiva sredstva plaćanja koja se plaćaju na donosioca ili su prenosiva bez ograničenja.
12. Spravni vlasnik je svako fizičko lice koje u krajnjoj liniji posjeduje klijenta ili kontroliše klijenta i/ili fizičko lice u čije ime se obavlja transakcija.
13. Poslovni odnos je svaki poslovni ili drugi ugovorni odnos koji ovlašćenog lice uspostavi ili sklopi sa klijentom i povezan je s obavljanjem djelatnosti ovlašćenog lica.
14. Ovlašćeno lice je lice zaposleno u subjektu i koje imenuje organ upravljanja subjekta, zaduženo za sprovođenje mjera i aktivnosti za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma i saradnju sa Finansijsko-obavještajnom jedinicom.
15. Jedinica je Finansijsko-obavještajna jedinica.

II Organizaciona struktura subjekta, položaj ovlašćenog lica i njegovog zamjenika u organizacionoj strukturi

2.1. Preduzećem „Bingo trade“ doo upravlja direktor – izvršni službenik koji rukovodi i koordiniše rad slijedećih sektora kompanije:

- sektor finansije

- sektor operacije

- sektor tehnike

- sektor korisnička podrška

- sektor marketing.

2.2. Ovlašćeno lice odijeljenja za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma je rukovodilac sektora za ljudske resurse.

2.3. Zamjenik ovlašćenog lica odijeljenja za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma je načelnik sektora tehnike.

III Podaci o ovlašćenom licu i njegovom zamjeniku u Odijeljenju za pranje novca i finansiranja terorizma

3.1. Ovlašćeno lice Odijeljenja za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma je:

Rado Vujanić

Kontakt podaci:

Tel:+387 65 030 001; mail:radov01@gmail.com;

3.2. Zamjenik ovlašćenog lica Odijeljenja za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma je:

Ivana Timko

Kontakt podaci:

Tel:+387 65 231 869; mail:ivanatimko2703@gmail.com

IV Ovlašćenja i odgovornosti ovlašćenog lica i njegovog zamjenika

4.1. Ovlašćeno lice i njegov zamjenik treba da ispunjavaju slijedeće uslove:

1. a) da nije osuđivan za imovinska krivična djela, krivična djela protiv javnih finansija, platnog prometa i privrede, krivična djela po službenoj dužnnosti, krivična djela protiv javnog reda, zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava i druga krivična djela
2. b) ima odgovarajuće stručno znanje i iskustvo u obavljanju poslova u oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranje terorizma
3. c) dobro poznaje poslovnu aktivnost i radne procese subjekta.

4.2. Ovlašćeno lice i njegov zamjenik podliježu bezbjedonosnim provjerama u skladu sa propisima o bezbjednosti tajnih podataka i dužni su da imaju sertifikat o bezbjedonosnoj provjeri nivoa povjerljivo.

4.3. Da bi ovlašćeno lice i njegova zamjenik efikasno radili, subjekat je dužan da obezbijedi ispunjenje slijedećih uslova:

1. a) izdvajanje djelatnosti ovlašćenog lica, odnosno odjeljenja od ostalih poslovnih djelatnosti subjekta koje se ne odnose na poslove sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma i kontrolu usklađenosti rada sa propisima.
2. b) nezavisnost ovlašćenog lica i njegovog zamjena u sprovođenju mjera i aktivnosti za otkrivanje i sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma u skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti.
3. c) pravo na direktan pristup elektronskim bazama podataka i blagovremen pristup svim informacijama neophodnim za nesmetano sprovođenje programa i odredbi Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti.
4. d) uspostavljanje neposredne komunikacije sa organima upravljanja subjekta i dr.

4.4. Ovlašćeno lice i njegov zamjenik koji obavljaju poslove u oblasti sprečavanja i otkrivanja pranja novca i finansiranja terorizma dužni su da sprovode odgovarajuće mjere u vezi sa zaštitom ličnih podataka.

V Ovlašćenja i odgovornosti svih zaposlenih u subjektu koji učestvujuu sprovođenju odredaba Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti i podzakonskih akata

5.1. Svi zaposleni u subjektu koji učestvuju u sprovođenju Zakona i podzakonskih akata treba da ispunjavaju slijedeće uslove:

1. a) da nisu osuđivani za imovinska krivična djela, krivična djela protiv javnih finansija, platnog prometa i privrede, krivična djela po dužnosti, krivična djela protiv javnog reda, zločina portiv čovječnosti i međunarodnog prava i druga krivična djela
2. b) da imaju visoku stručnu spremu, odgovarajuće stručno znanje i iskustvo u obavljanju poslova u oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma
3. c) da dobro poznaju poslovnu aktivnost i radne procese.

5.2. Zaposleni u subjektu koji učestvuju u sprovođenju odredbi Zakona i podzakonskih akata podliježu bezbjednosnim provjerama u skladu sa propisima o bezbijednosti tajnih podataka i dužni su da imaju sertifikat o bezbjednosnoj provjeri za nivo povjerljivo.

5.3. Da bi zaposleni u subjektu koji učestvuju u sprovođenju odredbi Zakona i podzakonskih akata efikasno radili, subjekt je dužan da obezbijedi ispunjenje slijedećih uslova:

1. a) izdvajanje djelatnosti ovlašćenog lica od ostalih poslovnih djelatnosti subjekta koje nisu u vezi sa poslovima sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma kontrolu usklađenosti rada sa propisima;
2. b) samostalnost u sprovođenju mjera i aktivnosti za otkrivanje i sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma;

5.4. Svi zaposleni u subjektu dužni su da sprovode odgovarajuće mjere u vezi sa zaštitom ličnih podataka.

IV Zaključci iz sprovedene procjene rizika i način upravljanja rizikom od pranja novca i finansiranja terorizma

6.1. Pranje novca i finansiranje terorizma su nezakonite aktivnosti koje mogu ozbiljno naštetiti ekonomiji, bezbjednosti i socijalnoj stabilnosti bilo koje zemlje. Iako su pranje novca i finansiranje terorizma u određenoj mjeri različite aktivnosti, one predstavljaju najveću opasnost za privredu i finansijski sektor. Prema Kancelariji UN za drogu i kriminal (UNODC), godišnje se u svijetu opere 2-5% globalnog BDP-a. Glavno međunarodno tijelo koje je uspostavilo svjetske standarde za sprečavanje pranja novca i finansiranje terorizma u 40 preporuka utvrđuje obaveze za procjenu rizika i primjenu na način zasnovan na riziku.

6.2. Definisanje rizika i indikatora sumnjivih transakcija u radnjama na sreću kao osnova za izradu procjene rizika:

Rizik se definiše kao vjerovatnoća da će se određeni događaj desiti i posljedice nastanka tog događaja, a odnos između prijetnji i ranjivosti subjekta je rizik koji će se isto koristiti za pranje novca i finansiranje terorizma. Upravljanje rizikom je proces koji omogućava identifikaciju rizika od pranja novca i finansiranja terorizma, procjenu rizika i razvoj metoda za prevenciju i smanjenje posljedica od identifikovanih rizika. Prilikom procjene rizika, važno je napraviti razliku između inheretnog i rezidualnog rizika. Inheretni rizik je rizik ugrađen u određeni događaj ili okolnost koji postoji prije primjene kontrolnih mjera ili mjera za smanjenje rizika, dok je rezidualni rizik nivo rizika koji ostaje kao opasnost u sprovođenju kontrola i mjera za smanjenje rizika. Indikatori sumnjivih transakcija koje se mogu izvrištiti u „Bingo trade“ doo su:

Indikatori koji se odnose na klijenta:

• Zemlja porijekla klijenata koja je poznata po proizvodnji, reprodukciji i preprodaji droge (Turska, Avganistan, Pakistan, Mjanmar; Laos, Tajland, Kolumbija, Peru, Liban, Maroko, Tunis, Nigeriji, Meksiko i dr)
• Novčano kažnjen klijent ili podnijeta krivična prijava (provjerava se putem softverske aplikacije)

Indikatori koji se odnose na ponašanje klijenta:

• Koristi tuđa ili falsifikovana dokumenta
• Ne želi da se identifikuje sa traženim podacima
• Uđe u objekat u pratnji sumnjivog lica
• Daje pogrešne podatke
• Otkaže depozit/prijem uplate kada utvrdi da treba da se identifikuje
• Šalje drugu osobu da izvrši depozit/prime uplatu
• Imao je minimalne ili beznačajne depozite u prošlosti i počinje da deponuje veće iznose
• Jedan klijent pravi ulog, a drugi dolazi na plaćanje
• Odbija da se identifikuje prilikom uplate/prijema uplate.

6.3. Procjena rizika, nivo rizika i bodovanje rizika

Na osnovu Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, nacionalnom procjenom rizika – NRA, Odjeljenje za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorirzma definisalo je slijedeće faktore rizičnog profilisanja:

• Klijenti „Bingo Trade“ doo su samo fizička lica
• Jedini proizvod/usluga koju nudi „Bingo Trade“ doo je listić za klađenje
• Geografska lokacija klijenta utvrđuje se provjerom liste sumnjivih država i lica
• Kanal distribucije je šalter objekta za pravljenje uloga i isplatu listića.

6.4. Kontrola sprovođenja aktivnosti za smanjenje rizika, evaluacija i revizija rizika

Odjeljenje za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma u „Bingo Trade“ doo zaduženo je za sprovođenje aktivnosti za smanjenje rizika, a za sprovođenje aktivnosti koristi slijedeće alate:

• Praćenje aktivnosti za obuku zaposlenih za sprovođenje mjera/proceudra za pranje novca i finansiranje terorizma;
• Kontrole terena od strane članova Odjeljenja za utvrđivanje sprovođenja mjera i postupaka od strane zaposlenih;
• Nastavlja praćenje nacionalnih preporuka za nastanak novih vrsta rizika u pranju novca i finansiranju terorizma i njihovo sprovođenje;
• Polugodišnja evaluacija mjera/procedura za smanjenje rizika i njihova opravdanost i rezultati dobijeni implementacijom;
• Nastavlja reviziju i ažuriranje rizika, promjene nivoa rizika i identifikaciju novih faktora koji će predstavljati rizike za koje će se uspostaviti nove mjere/procedure za njihovo smanjenje.

VII Mjere vezane za dužnu pažnju klijenata i prihvatljivost klijenata

7.1. Subjekt je dužan da izvrši due diligence klijenta u slučaju polaganja ili unovčavanja u iznosu od 1.000,00 KM ili više, bez obzira da li se transakcija vrši u jednoj operaciji ili u više operacija koje su očigledno povezane i koje dostižu ukupan iznos od 1.000,00 KM ili više.

7.2. Klijent se identifikuje i potvrđuje svoj identitet dostavljanjem originalnog i važećeg identifikacionog dokumenta (lična karta ili pasoš).

7.3. Subjekt obavezno čuva kopiju dokumenata u papirnoj i/ili elektronskoj formi i primjenjuje tehničke i organizacione mjere u skladu sa propisima o zaštiti ličnih podataka.

VIII Način prepoznavanja neobičnih transakcija i sumnjivih transakcija pranja novca i finansiranja terorizma

8.1. Neuobičajene transakcije znače kada klijent koje je ranije deponovao male iznose sada počinje da polaže veće iznos nekoliko puta u toku dana.

8.2. Sumnjive transakcije pranja novca i finansiranja terorizma su one transakcije kada klijent odbije da se identifikuje, koristi tuđa ili falsifikovana identifikaciona dokumenta prilikom polaganja ili prijema uplate.

IX Način uvođenje internog mehanizma za blagovremeno i adekvatno informisanje

9.1. Zaposleni u subjektu dužni su da putem organizacionog komunikacionog sistema odmah obavijeste Odijeljenje za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, ako klijent:

- deponuje iznos od 1.000,00 KM

- primi uplatu u iznosu preko 1.000,00 KM

- odbija da se identifikuje

- koristi tuđa ili falsifikovana lična dokumenta

X Način vođenja podataka i dokumenata

10.1. Preduzeće je dužno da čuva kopije dokumenata za utvrđivanje i provjeru identiteta klijenta u elektronskom ili papirnom obliku, deset godina nakon izvršene transakcije, računajući od posljednje transakcije.

10.2. Na zahtijev Uprave, subjekt je dužan da čuva dokumente za identifikaciju klijenata duže od deset godina.

XI Način podnošenja izvještaja Upravi

11.1. Prikupljene podatke o uplati dobitaka, položenih uloga ili oboje, subjekt je dužan dostaviti Upravi u slučajevima kada je transakcija u iznosu od 1.000,00 KM ili više, bez obzira da li se radi o jednoj transakciji ili o više očigledno povezanih transakcija.

11.2. Subjekt je dužan da prikupljene podatke, informacije i dokumente dostavi Upravi, ako sumnja ili ima osnovu da sumnja da:

- je izvršeno pranje novca i/ili finansiranje terorizma ili je bilo ili postoji pokušaj pranja novca i/ili finansiranja terorizma, bez obzira na iznos transakcije;

- imovina je imovinska korist stečena krivičnim djelom;

- imovina se odnosi na finansiranje terorističkog akta, teorističke organizacije ili teroriste, odnosno lica koje finansira terorizam.

11.3. Subjektz je dužan da izvještaje dostavlja Upravi putem zaštićenih elektronskih sredstava. Ukoliko takav način dostavljanja nije moguć iz tehničkih razloga, subjekt dostavljaju izvještaje u pisanoj formi.

XII Plan kontinuirane obuke zaposlenih u subjektu iz oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma koji predviđa održavanje najmanje dvije obuke u toku godine

12.1. Odjeljenje za pranje novca i finansiranje terorizma zaduženo je da pripremi plan za nastavak obuke. Plan kontinuirane obuke treba da odobri organ upravljanja subjekta.

12.2. Odjeljenje za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma najmanje dva puta godišnje sprovodi obuku zaposlenih.

XIII Procedura i plan za sprovođenje unutrašnje kontrole za sprovođenje mjera i aktivnosti za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma

13.1. Odjeljenje za sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma nadležno je da najmanje jendom godišnje vrši unutrašnju kontrolu sprovođenja mjera i aktivnosti za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, a odjeljenje treba da pripremi dokumentaciju za utvrđene nalaza iz izvršenih kontrola.

13.2. Odjeljenje za sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma zaduženo je da organizuje obuku u slučaju izmjena Zakona o sprečavanja pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti i o tome obavijesti zaposlene.